Từ thời Tây Chu, lễ dần dần trở thành một thể chế chính trị, hỗ trợ cho hình luật. Tuy nhiên, do đặc điểm tình hình lúc bấy giờ và do sự xuất hiện các tư tưởng chính trị khác, đặc biệt là thuyết pháp trị- phù hợp với tình hình xã hội nên việc áp dung lễ giáo chưa giữ vai trò chủ đạo. Đặc biệt trong triều đại nhà Tần, Tần thủy Hoàng chủ trương chỉ sử dụng pháp luật, không dùng lễ giáo nhân nghĩa để cai trị. Do đó, lễ giáo trong thời kì này rất mờ nhạt. Từ nhà Hán trở về sau, đặc biệt là từ đời Hán Vũ Đế, ông chủ trương sử dụng nho giáo để quản lí nhà nước và biến nho giáo thành quốc giáo thì lễ- nội dung trọng tâm của nho giáo trở thành hệ tư tưởng chủ đạo trong xã hội phong kiến. Lễ kết hợp với hình luật để chủ trương xây dựng và thực thi pháp luật. Trong mối quan hệ giữa lễ và hình thì các nguyên tắc của lễ làm sự chỉ đạo, còn lễ mượn sự cưỡng chế của hình để duy trì. Thực hiện chủ trương kết hợp lễ và hình, nhà nước phong kiến Trung Quốc áp dụng các nguyên tắc: Đức chủ hình phụ và Lễ pháp tịnh dụng.
Ảnh Hưởng của Nho Giáo đến Xã Hội
Nho giáo đã thấm nhuần vào mọi mặt của đời sống xã hội Trung Quốc, từ gia đình đến quốc gia. Nó tạo nên một hệ thống giá trị, chuẩn mực đạo đức và trật tự xã hội ổn định trong suốt một thời gian dài. Tuy nhiên, sự bảo thủ của Nho giáo cũng là một trong những nguyên nhân khiến Trung Quốc tụt hậu so với phương Tây trong thời kỳ cận đại. Có một câu chuyện kể về một vị quan thời nhà Thanh, dù rất uyên bác về kinh sử, lại hoàn toàn mù mờ về khoa học kỹ thuật phương Tây. Điều này cho thấy hạn chế của nền giáo dục chỉ tập trung vào kinh điển mà bỏ qua những kiến thức thực tiễn.
Khám Phá Nền Tảng Tri Thức Nho Giáo
Nền giáo dục Nho giáo phong kiến Trung Quốc đặt nền móng trên tư tưởng của Khổng Tử, coi trọng đạo đức, lễ nghi và kiến thức kinh điển. Mục tiêu của nó là đào tạo ra những người quân tử có đạo đức, tài năng, phục vụ cho triều đình và xã hội. Từ khoa cử, chế độ tuyển chọn quan lại dựa trên học vấn, đã thúc đẩy tinh thần học tập và khát vọng thăng tiến của người dân.
Khoa cử thời phong kiến Trung Quốc
Nội Dung Giáo Dục và Phương Pháp Giảng Dạy
Nội dung giáo dục xoay quanh Tứ thư, Ngũ kinh và các tác phẩm của các nhà Nho. Học trò được rèn luyện khả năng đọc, viết, thuộc lòng kinh sách, đồng thời trau dồi đạo đức, lễ nghĩa. Giáo sư Nguyễn Thị Thu Lan, trong cuốn “Nho Học và Xã Hội Việt Nam”, nhận định: “Phương pháp giáo dục truyền thống chú trọng rèn luyện trí nhớ và sự tuân thủ, ít chú trọng phát triển tư duy phản biện.” Điều này, theo bà, vừa là ưu điểm, vừa là hạn chế của hệ thống giáo dục này. Tuy nhiên, chính sự chú trọng vào kinh điển đã tạo nên một nền tảng văn hóa chung, gắn kết xã hội Trung Hoa rộng lớn.
Nếu bạn quan tâm đến giáo dục, giáo án giáo dục quốc phòng có thể là một tài liệu hữu ích.
Thời Hậu Lê là triều đại có nhiều vua nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Ảnh minh họa
Vua Lê Thánh Tông và 27 năm đưa Đại Việt đạt đến đỉnh cao
Trong suốt hàng nghìn năm lịch sử Việt Nam, giai đoạn thịnh trị nhất là niên đại Hồng Đức dưới thời vua Lê Thánh Tông. Giai đoạn này kéo dài suốt 27 năm từ 1470 đến năm 1497 và được hậu nhân hết sức ca ngợi, được xem như khuôn vàng thước ngọc của một vương triều thịnh trị.
Với tầm nhìn chiến lược và tài năng lãnh đạo, vua Lê Thánh Tông đã đưa Đại Việt phát triển mọi mặt từ văn hóa, kinh tế, chính trị, giáo dục, quân sự...
Về kinh tế, vua Lê Thánh Tông chú trọng phát triển nông nghiệp, ra các sắc chỉ khuyến khích phát triển nông nghiệp. Ngoài ra, nhà Vua ban hành quyền tư hữu ruộng đất, nghiêm trị những đối tượng chiếm đoạt hay lấn chiếm ruộng đất của người khác. Các luật thuế khóa, điền địa hay khuyến khích nông nghiệp, mở đồn điền, ra luật quân điền chia đất cho người dân được ông lặp ra nhằm thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp nước nhà.
Về chính sách ngoại bang dưới thời kỳ vua Lê Thánh Tông, ông đã xây dựng một Đại Việt hùng mạnh khiến lân bang không dám tiến đánh. Các nước như Bồn Man, Lan Xang (Lào ngày nay), Chiêm Thành cướp phá vùng biên giới của Đại Việt, Vua không chỉ cho quân tới đánh mà còn tiến qua biên giới đánh cho phải quy thuận mới thôi. Các chính sách tuyển quân ở thời kỳ này cũng hết sức khắt khe để xây dựng được đội ngũ quân sự hình mạnh.
Vào thời kỳ Hồng Đức, giáo dục được xem là nền tảng cho sự phát triển phồn thịnh của đất nước. Nhà Vua đặc biệt chú trọng vào việc bồi dưỡng và trọng dụng nhân tài. Các kỳ thi khoa bảng được tổ chức 3 năm một lần nhằm tìm được hiền tài phụng sự Giang Sơn Xã Tắc. Một số cơ quan giáo dục quan trọng như Hàn lâm viện, Đông các viện, Quốc sử viện, Quốc Tử Giám, nhà Thái học được trọng dựng để đào tạo nhân tài phụng sự cho đất nước.
Sự phát triển toàn diện về mọi mặt đưa Đại Việt trở thành một đất nước khiến cả Đông Nam Á khiếp sợ. Các nước như Chiêm Thành, Chiang Mai (Thái Lan ngày nay), Ayutthaya và Java (Indonesia ngày nay), Chân Lạp (Campuchia ngày nay), Lan Xang (Lào ngày nay), Melaka (thuộc Malaysia ngày nay) phải thần phục (Theo “lịch sử Việt Nam” tập 3 của Viện sử học).
Giang sơn hùng mạnh, thiên hạ thái bình, xã xắc ổn định, lân bang tất không dám dó ngó mà đều quy phục. Sử sách thời này có ghi nhận rằng thời kỳ này “ngủ đêm mọi nhà không phải đóng cửa, hầu như không có trộm cắp”. Dưới sự lãnh đạo thông thái của vua Lê Thánh Tông, Đại Việt đã trở thành một trong những quốc gia mạnh mẽ và thịnh vượng nhất trong khu vực.
“Có công mài sắt có ngày nên kim”. Câu tục ngữ này phản ánh tinh thần hiếu học, kiên trì mà nền Giáo Dục Nho Giáo Phong Kiến Trung Quốc đề cao. Vậy, hệ thống giáo dục này đã vận hành như thế nào và ảnh hưởng ra sao đến xã hội Trung Hoa suốt hàng ngàn năm? Hãy cùng TÀI LIỆU GIÁO DỤC tìm hiểu nhé! Bạn có thể tham khảo thêm về hệ thống giáo dục Anh Quốc wiki để so sánh sự khác biệt.
Tương Lai của Giáo Dục Nho Giáo
Ngày nay, Nho giáo vẫn còn ảnh hưởng đến văn hóa và tư tưởng của người dân Trung Quốc và các nước Đông Á. Việc kế thừa và phát huy những giá trị tích cực của Nho giáo, đồng thời khắc phục những hạn chế của nó là một bài toán đặt ra cho các nhà giáo dục hiện đại. Giáo sư Trần Văn Đức, một chuyên gia về Nho học, cho rằng: “Cần phải có cái nhìn khách quan, khoa học về Nho giáo, lọc bỏ những yếu tố lạc hậu, bảo thủ, đồng thời phát huy những giá trị nhân văn, đạo đức để phục vụ cho sự phát triển của xã hội hiện đại.”
Ảnh hưởng của Nho giáo đến xã hội
Bạn có thể tìm hiểu thêm về Bộ Giáo Dục Úc để tham khảo một hệ thống giáo dục hiện đại. Ngoài ra, nếu bạn quan tâm đến việc tuyển dụng giáo viên giáo dục đặc biệt, hãy truy cập vào liên kết này.
Tóm lại, giáo dục Nho giáo phong kiến Trung Quốc là một hệ thống phức tạp, có cả ưu điểm và hạn chế. Hiểu rõ về nó giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về lịch sử, văn hóa và tư tưởng của Trung Quốc. Hãy để lại bình luận và chia sẻ bài viết nếu bạn thấy hữu ích nhé! Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ Số Điện Thoại: 0372777779, hoặc đến địa chỉ: 233 Lê thanh Nghị, Hà Nội. Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng 24/7.
Tuy nhiên, từ thời hoàng đế Thuận Trị nhà Thanh (1638 - 1661), hoàng tộc bắt đầu loại trừ phụ nữ Hán tiến cung bằng cách chỉ giới hạn chọn phi tần cho vua trong các gia đình Bát kỳ, chủ yếu là người Mãn Châu và Mông Cổ.
Nhà Thanh là triều đại do dòng họ Ái Tân Giác La ở Mãn Châu thành lập. Bát kỳ là một chế độ tổ chức quân sự đặc trưng của người Mãn Châu, mỗi đơn vị được phân biệt bằng một lá cờ khác nhau, tổng cộng có tám lá cờ cơ bản. Bát kỳ ban đầu chỉ dùng cho người Mãn Châu, sau được phát triển thêm Mông Cổ Bát kỳ và Hán tộc Bát kỳ, vì vậy gọi chung Bát kỳ.
Ba năm một lần, Bộ Hộ phối hợp với Nội vụ phủ sẽ gửi thông báo tuyển tú nữ tới quan lại ở kinh thành và các gia đình Bát Kỳ trên khắp cả nước để nhờ người đứng đầu các thị tộc hỗ trợ. Quan chức sau đó gửi danh sách những thiếu nữ đủ tiêu chuẩn tới Bộ Hộ và Nội vụ phủ ở kinh thành.
Dưới thời nhà Thanh, các cô gái được lựa chọn sẽ được đưa đến Thần Vũ Môn vào ngày đã được chỉ định. Đi cùng họ là cha mẹ, những người họ hàng gần nhất và người đứng đầu thị tộc hoặc quan lại địa phương. Nền tảng xã hội không phải rào cản và nhiều hoàng đế chọn phi tần từ thường dân. Hoàng hậu là một ngoại lệ, bà luôn được chọn từ một gia đình quan chức phẩm vị cao.
Gần 100 ứng viên được chọn sẽ được các “ma ma” đào tạo. Cơ thể họ cũng được kiểm tra để đảm bảo không mắc bệnh ngoài da, mùi cơ thể và những vấn đề khác. Những người được lựa chọn cuối cùng sẽ được rèn luyện cách nói năng, cử chỉ, đi lại, hành vi được phép. Họ cũng được dạy đọc sách, viết chữ, cầm, kỳ, thi, họa.
Cuối cùng, những ứng viên nổi bật sẽ dành ra vài ngày để hầu hạ mẹ của hoàng đế, chăm sóc các nhu cầu hàng ngày của bà. Họ cũng phải trải qua các cuộc kiểm tra trong lúc ngủ để xem có thói quen xấu như ngáy, phát ra mùi, nói mê hoặc mộng du hay không.
Vào năm 1621, hoàng đế Thiên Khải nhà Minh phái thái giám đi khắp đất nước để chọn ra 5.000 cô gái từ 13 - 16 tuổi, từ đó ông sẽ chọn một người làm vợ. Ngày đầu tiên, các cô gái xếp thành hàng 100 người theo độ tuổi và 1.000 người bị loại vì quá cao, thấp, gầy hoặc béo.
Ngày thứ hai, thái giám kiểm tra cơ thể các cô gái, đánh giá giọng nói, cách cư xử của họ. Sau đó, thêm 2.000 người bị loại. Sang ngày thứ ba, thái giám quan sát bàn chân, tay và vẻ duyên dáng khi di chuyển, 1000 người nữa bị loại. Khi 1.000 thiếu nữ còn lại trải qua các cuộc kiểm tra phụ khoa, thêm 700 người không đủ tiêu chuẩn.
300 người sau đó được đưa vào cung, nơi họ tiếp tục các cuộc kiểm tra trong một tháng về trí thông minh, khí chất và đạo đức. 50 người được chọn cuối cùng sẽ được kiểm tra thêm về toán, văn chương, nghệ thuật và được phân cấp bậc. Ba người xuất sắc nhất được phong tước vị phi tần cao nhất.
Chỉ vài người trong số những người trải qua quy trình nghiêm ngặt này nhận được sự chú ý của hoàng đế và được sủng ái. Phần lớn sẽ sống cuộc đời cô độc trong cung cấm và không có gì ngạc nhiên khi sự ghen tuông, đố kỵ thường xuyên xảy ra. Sắc đẹp có vẻ là một lời nguyền hơn là điều may mắn trong giai đoạn lịch sử này ở Trung Quốc.
Phi tần bị cấm quan hệ tình dục với bất cứ ai khác ngoài vua. Phần lớn hoạt động của họ đều bị giám sát bởi thái giám, những người nắm giữ quyền lực lớn trong cung. Phi tần phải tắm gội kỹ càng và được thái y kiểm tra trước khi được hoàng đế thị tẩm (ngủ với vua).
Giữa hàng trăm, thậm chí là hàng nghìn người được chọn vào cung, người nào được vua sủng ái cũng phải chịu sự đố kỵ từ những người khác. Các phi tần có phòng riêng và sẽ lấp đầy những ngày tháng nhàn rỗi, tẻ nhạt của họ bằng cách trang điểm, may vá, đàn hát và gặp gỡ những phi tần khác. Nhiều người trong số họ sống cả đời trong cung mà không một lần được gặp mặt vua.
Trong hậu cung nhà Thanh, thứ bậc vẫn ổn định nhưng số lượng vợ và phi tần khác nhau dưới thời các hoàng đế khác nhau. Hoàng hậu (vợ cả của vua) và Thái hậu (mẹ của vua) có địa vị tương đương nhau. Dưới hoàng hậu là một hoàng quý phi, hai quý phi, bốn phi và sáu tần.
Chế độ đa thê là thông lệ phổ biến ở Trung Quốc thời phong kiến, dù thực tế chỉ những đàn ông giàu có thuộc tầng lớp thượng lưu và trung lưu mới có thể lấy thêm vợ. Đa thê như một sự khẳng định về quyền thế của người đàn ông, trọng tâm là việc sinh con nối dõi và kế thừa gia tộc.
Nho giáo nhấn mạnh khả năng "tề gia trị quốc" của đàn ông. Trong trường hợp của vua, việc sinh con để đảm bảo người kế vị ngai vàng là điều tối quan trọng.
Để duy trì chế độ đa thê, vợ cả, người có uy quyền vượt trội hơn những người vợ khác, chịu trách nhiệm tuân thủ các nguyên tắc và khuyên bảo những người vợ khác chung sống hòa thuận với nhau.
Phụ nữ phải vượt lên những cảm xúc thông thường, không được ghen tuông, đố kỵ hay ganh đua. Người chồng phải dành tình cảm đồng đều cho các bà vợ, không được đặc biệt ưu ái ai hay để người phụ nữ nào độc chiếm.
Thời phong kiến, người ta tin rằng đời sống tình dục của vua là điều cần thiết để duy trì sự thịnh vượng của triều đại. Từ thế kỷ thứ mười, lịch của Trung Quốc không phải dùng để theo dõi thời gian mà để kiểm soát chuyện chăn gối của vua. Vòng luân chuyển các phi tần được thị tẩm được kiểm soát chặt chẽ và được ghi chép cẩn thận.
Ở Trung Quốc và một số nước châu Á, tuổi được xác định từ thời điểm thụ thai, không phải thời điểm sinh ra. Hoàng tộc Trung Quốc tin rằng phụ nữ có khả năng thụ thai nhiều nhất vào thời điểm trăng tròn.
Hoàng hậu và các phi tần phẩm vị cao sẽ được thị tẩm vào thời điểm trăng tròn để sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh, có phẩm hạnh. Các phi tần cấp thấp hầu hạ vua vào những ngày trăng non để nuôi dưỡng dương khí cho vua.
Trong số các phi tần thời nhà Thanh, Trân Phi là một người nổi tiếng. Bà vào cung năm 1899 dưới thời hoàng đế Quang Tự khi mới 13 tuổi. Bà được phong làm hoàng quý phi, chỉ đứng sau hoàng hậu Long Dụ, cháu của Từ Hy Thái hậu.
Trân Phi là một phụ nữ xinh đẹp và thông minh. Là phi tần được hoàng đế Quang Tự rất yêu thích, Trân Phi rất có ảnh hưởng trong triều đình. Bà ghét các quy tắc, có xu hướng nổi loạn nên khiến Từ Hy tức giận, luôn tìm cách trừng phạt.
Ngày 20/6/1900, liên minh tám nước bao vây Bắc Kinh, Từ Hy buộc Quang Tự phải cùng bà tạm lánh đến Tây An. Trước khi rời đi, Từ Hy ra lệnh cho Trân Phi phải tự sát với lý do tuổi trẻ và nhan sắc của bà sẽ gây nguy hiểm cho hoàng tộc và cũng sẽ làm ô uế nếu bà bị lính nước ngoài cưỡng hiếp.
Trân phi không chấp thuận, yêu cầu được gặp hoàng thượng để nói chuyện. Người ta tin rằng Từ Hy đã đáp lại yêu cầu này bằng cách ra lệnh cho các thái giám ném Trân phi xuống một cái giếng phía sau cung Ninh Hạ.
Với số lượng lớn phi tần trong hậu cung, sự cạnh tranh để giành ưu ái từ hoàng đế là điều không thể tránh khỏi. Vị trí được thèm muốn nhất là hoàng hậu, việc mang thai một đứa con trai cho hoàng đế cũng là điểm lợi lớn trong hậu cung.
Những người đầy tham vọng sẽ lên kế hoạch chống lại các đối thủ của mình bằng cách hình thành liên minh với thái giám. Nếu mưu đồ thành công, người phụ nữ này có thể lên được vị trí cao hơn. Đổi lại, họ sẽ thưởng cho thái giám hỗ trợ mình tiền bạc và địa vị quyền lực.
Tuy nhiên, không phải tất cả hậu cung đều đầy rẫy âm mưu. Truyền thuyết về hoàng đế Hiên Viên kể rằng ông có bốn phi tần, không chọn lựa theo bề ngoài mà dựa trên năng lực của họ. Một người được coi là người phát minh ra nghệ thuật nấu ăn và đũa, trong khi một phi tần khác được cho là đã phát minh ra lược. Họ đã cùng nhau giúp hoàng đế cai trị đất nước.
Nhiều thê thiếp có số phận bi thảm khi hoàng đế qua đời. Họ bị hiến tế, thường là chôn sống, để đoàn tụ với chủ nhân của mình ở thế giới bên kia.
